Kompanzasyon Panosu

Kompanzasyon Panosu, GPRS ve Ethernet Converter ile uzaktan takip edilebilen haberleşme yazılımı

Dünyada ve özellikle Türkiye’de, enerji açığı (özellikle elektrik enerjisi); hızla gelişen teknoloji ile birlikte gün geçtikçe artış kaydetmektedir. Özellikle yurdumuzda üretilen elektrik enerjisinin yaklaşık % 30-35 inin kullanılmadan kaybolması da bu açığı kapatmak için yapılacak çalışmaların önemini arttırmaktadır.

Dolayısıyla mevcut tesislerde ihtiyacı karşılamak için alınacak tedbir olarak ‘Reaktif Güç Kompanzasyonu’ gelmektedir. Önemli ölçüde voltaj düşmesine ve güç kaybına neden olarak, enerji iletim hatlarını ve transformatörleri boş yere yükleyen ‘reaktif gücün’ önlenmesi gerekmektedir. Öyle ki büyük ekonomik giderlere sebep olan, dağıtım santrallerinde lüzumsuz yere taşınan bu enerji; aktif enerjinin % 75-100 ü arasında tespit edilmektedir.

Bu durum; üretime olan talebin artmasına, dolayısıyla elektrik enerjisinin daha kaliteli ve aynı zamanda da gerçek iş gören (aktif) enerji özelliği taşıması gereksinimini artırmaktadır.

Bunun mukabilinde, sözleşme gücü 9 KW ın üzerinde olan firmaların önemli bir kısmında Reaktif (cezalı) ödemelerin genellikle farkına varılmaz. Aktif harcama sanılarak reaktif kullanımdan dolayı fazla fatura tutarları ödenir.

Reaktif (Cezalı) ödemenin farkına varılsa da teknik ekibin kompanzasyon konusunda ekseriyetle yetersiz kaldığı görülmektedir. Oysa kompanzasyon panosu, elektrik sistemleri içerisinde uzmanlık ve profesyonel çalışma gerektiren reaktif enerji üreten bir panodur. Günümüzde kurulan panoların çoğu piyasadaki kısmi bilgiler ile yapılan amatör çalışmalar ile kurulmuş panolardır. Bu panolar uzun vadede çözüm olmadığından kısa zaman zarfında sık sık arıza vererek onarım çalışması yapılmasına, elektrik faturasına Reaktif (endüktif veya kapasitif) bedel yansımasına sebep olmakta ve her zaman panonun olması gereken gerçek maliyetinin fazlasıyla üzerine çıkmaktadır, buna rağmen kesin ve kalıcı çözüm sağlanamamaktadır.

Elektrik enerjisinin, santralden en küçük alıcıya kadar dağıtımında en az kayıpla taşınması gerekmektedir. Günümüzde, teknolojinin gelişmesi ile her evde bulunan buzdolabı, çamaşır makinası, klima, vs. gibi ısıtma, havalandırma ve soğutma cihazları, elektrik enerjisine ihtiyacın her geçen gün biraz daha artmasına, enerji üretiminin gittikçe pahalılaşmasına neden olmakta, dolaylı olarak ta bu durum şebekede taşınan elektrik enerjisinin de kaliteli, ucuz ve hakiki iş gören aktif enerji olmasını daha zorunlu kılmaktadır.

Kompanzasyonun tanımında bahsedildiği gibi, şebekeye bağlı bir alıcı, eğer bir motor, bir transformatör, bir floresan lamba ise, bunlar manyetik alanlarının temini için bağlı oldukları şebekeden indüktif reaktif güç çekerler. İş yapmayan ve sadece motorda manyetik alan doğurmaya yarayan indüktif reaktif güç, iletim hatlarında, trafolarda, tablo, şalterler ve kablolarda lüzumsuz yere kayıplara sebebiyet vermektedir.

Bu kayıplar yok edilebildiği zaman, şüphesiz trafolar daha fazla motoru besleyebilecek bir kapasiteye sahip olacak, keza disjonktörler (disjonktör=Yüksek gerilimli enerji nakil hatlarına ve fabrikaların ana girişlerine konur. Disjonktörler akım taşıyan hatlarda açma kapama yapmaya yarar. Bu elemanlar yüksek gerilimli şebekelerin açma kapama şalteri olarak da tanımlanmaktadır.) lüzumsuz yere büyük seçilmeyecek, kullanılan kablolar ise daha küçük kesitte seçilebilecektir.

Daha az yatırımla motora enerji verme yanında, uygulanan tarifeler yönünden, her ay daha az elektrik enerjisi ödemesi yapılacaktır. Görüldüğü gibi, daha ilk bakışta reaktif gücün santralden alıcıya kadar taşınması, büyük ekonomik kayıp görünmektedir. Genellikle enerji dağıtım şebekelerinde lüzumsuz yere taşınan bu enerji, taşınan aktif enerjinin % 75 ile %100’ü arasında olduğu tespit edilmiştir.

Sonuç olarak, bu reaktif enerjinin santral yerine, motora en yakın bir bölgeden gerek kondansatör tesisleri (statik faz kaydırıcı), gerekse senkron döner motorlar (dinamik faz kaydırıcı) tarafından temin edilmesiyle, santralden motora kadar mevcut bütün tesisler bu reaktif gücün taşınması yükünden arınmış olacaktır.